ایمپلنت زانو، یکی از روش‌های بسیار موثر در مواجه با انواع مشکلات در زانو است. پزشکان از ایمپلنت‌های مصنوعی با توجه به شرح حال فرد و همچنین میزان حاد بودن بیماری‌های زانو، جراحی تعویض زانو را به او پیشنهاد می‌کنند.
در این جراحی که امروزه یکی از رایج‌ترین جراحی‌ها محسوب می‌شود، مفصل زانوی آسیب دیده برداشته می‌شود. در نهایت مفصل مصنوعی یا ایمپلنت به جای آن قرار می‌گیرد. در ادامه این محتوای تخصصی با ایران طب مگ همراه بوده تا به‌صورت تخصصی در مورد جراحی زانو و انواع ایمپلنت‌ها با شما صحبت کنیم.
ایمپلنت زانو چیست؟
در پاسخ به سوال ایمپلنت زانو چیست؟ باید گفت ایمپلنت یا پروتز مصنوعی زانو درواقع نوعی جایگزینی مناسب به جای زانوی آسیب دیده فرد بوده که به‌طور ویژه از استخوان‌هایی که مفاصل زانو را تشکیل می‌دهند، برداشته شده و ساخته می‌شود.
جراحی تعویض زانو به‌طور کلی در راستای تسکین درد و خشکی زانو ناشی از آرتروز انجام می‌شود. اکثر افرادی که این عمل جراحی را انجام می‌دهند درواقع مبتلا به آرتروز پیشرفته بوده که در آن غضروف زانو به‌صورت کلی ساییده و در نهایت منجر به ناهمواری و فرسایش سطح زانو شده است.
دلایل متعددی باعث شده تا افراد به سراغ استفاده از پروتز، ترمیم و یا حتی تعویض مفصل زانو بروند. افزایش سن، آسیب‌های جسمانی بسیار شدید و تروماهای گوناگون مفصلی مواردی هستند که فرد را مجبور می‌کنند تا به سراغ انجام ایمپلنت مناسب زانو برود، در نهایت پزشک متخصص با شناخت خود از انواع ایمپلنت‌های زانو، میزان و نوع عارضه و همچنین شرایط جسمی فرد، ایمپلنت زانوی مناسب را برای وی انتخاب و جایگذاری می‌کند.
آشنایی با ساختار ایمپلنت زانو
پروتوزهای زانو درواقع بخش‌هایی از پا را همانند استخوان ران(فمورال)، ساق پا و کشکک را تحت تاثیر قرار داده، به همین علت ایمپلنت‌های زانو به‌طور کلی از 3 بخش مهم تشکیل شده‌اند که باعث شده ایمپلنت به‌صورت موثرترعمل کرده و حرکت پا و زانو را برای فرد راحت‌تر کند.
1. قسمت مرتبط با استخوان فمورال
قطعه‌ای فلزی و کلاهک شکل که در انتهای استخوان ران(کندیل) همانند تاج بر روی دندان، پس از سطوح آسیب دیده مفصل به جای آن قرار داده می‌شود، این کلاه درواقع جزئی از فمورال( بالا ساق پای فرد) شناخته شده است.
2. مرتبط با استخوان ساق پا
یکی دیگر از بخش‌های تشکیل دهنده ایمپلنت زانو، سطحی تشکیل شده از دو قطعه فلزی_ پلاستیکی است که به قسمت درشت نی استخوان متصل شده است.
3. مرتبط با کشکک زانو
یک اسپیسر ساخته شده از جنس پلی اتیلن، در بین قسمت بالایی و قسمت پایینی ساق پا قرار گرفته است، در حقیقت این اسپیسر جایگزین فضای بین مفصل و منیسک زانو شده و به حرکت راحت ایمپلنت کمک خواهد کرد.
جالب است بدانید که برخی از ایمپلنت‌ها از بخشی به نام یاتاقان ثابت تشکیل شده‌اتد و برخی دیگر از یاتاقان متحرک استفاده می‌کنند، در حقیقت استفاده از یاتاقان به ایمپلنت کمک کرده تا حول محور خود و یا به‌صورت جلو و عقب حرکت کند.
انواع ایمپلنت زانو از نظر جنس آن
عملکرد زانو بسیار پیچیده است، زمانی که زانوی خم می‌شود سطح استخوان پا درواقع می‌غلتد و سر می‌خورد. با توجه به پیچیدگی ساختار زانو، ایمپلنت‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که همانند مفاصل عمل کرده و می‌توانند حرکات زانو را بهتر تقلید کند. شناخت انواع ایمپلنت زانو درواقع به شما کمک می‌کند تا بتوانید با مشورت پزشک و با توجه به آسیب زانوی خود بهترین نوع را انتخاب کنید.
· ایمپلنت‌های فلزی رایج‌ترین نمونه پروتزهای مصنوعی
یکی از معروف‌ترین پروتزهای زانو، ایمپلنت‌های فلزی هستند. در این نوع ایمپلنت هر دو بخش‌های متصل به استخوان ران و درشت نی از جنس فلز هستند که اولین بار جهت استفاده برای افراد جوان‌تر و پرتحرک‌تر ساخته شدند.
پس از مدتی فلزات از روی کار برداشته شده و همراه با جریان خون سبب بروز التهاب، درد و کاهش دامنه حرکتی فرد شد. این نوع ایمپلنت جهت استفاده در زنان باردار به دلیل خطرات بالا و تاثیر بر روی نوزاد توصیه نمی‌شود.
· ایمپلنت‌های سرامیکی_ پلاستیکی
بخش متصل به استخوان فمورال(ران) از جنس سرامیک‌های مخصوص است. ممکن است در برخی شرایط این ایمپلنت از جنس فلز بوده که با پوشش سرامیکی به خوبی احاطه شده است.
برخی از افراد به علت حساسیت و واکنش نشان دادن به فلز نیکل، امکان استفاده از ایمپلنت‌های فلزی را نداشته و از ایمپلنت‌های سرامیک بر روی پلاستیک به جای ایمپلنت‌های سرامیک روی فلز استفاده کنند. در این ایمپلنت ممکن است مشکل قطعات جداشده ریز از بخش فاصله دهنده وجود داشته باشد.
· ایمپلنت‌های سرامیکی_سرامیکی
یکی دیگر از انواع ایمپلنت زانو، ایمپلنت‌های سرامیکی_ سرامیکی است که طرفداران بسیار زیادی دارد. این نوع ایمپلنت برخلاف ایمپلنت‌های فلزی، واکنشی در خون فرد ایجاد نمی‌کند و دچار فرسایش نمی‌شود اما ممکن است گاهی در هنگام حرکت سر و صدا ایجاد کند و در برخی از شرایط با اصابت ضربه ممکن است شکسته و فرد محبور به جراحی مجدد شود.
تثبیت‌های انواع ایمپلنت زانو
انواع ایمپلنت‌های زانو برای اتصال به استخوان زانو توسط تثبیت کننده‌های مختلف به خوبی بر سر جای خود قرار گرفته و فیکس می‌شوند، تثبیت کننده‌های انواع ایمپلنت زانو به شرح زیر هستند.
- تثبیت‌های سیمانی: در این نوع تثبیت‌ها که به تثبیت سیمانی معروف هستند، ایمپلنت زانو به کمک ترکیبی به نام پلی متیل متاکریلات در جای خود فیکس می‌شود.
- تثبیت‌های ترکیبی: تثبیت‌های ترکیبی در موقعیت‌هایی که زانو به‌طور کامل تعویض می‌شود به بخش استخوان ران بدون سیمان اضافه شده و به بخش‌هایی از استخوان درشت نی و استخوان کشکک پا به کمک سیمان استفاده می‌شود.
- تثبیت‌های بدون سیمان: ایمپلنت‌ها در حقیقت با فشار مناسب بر روی استخوان قرار داده می‌شود. در ایمپلنت‌های بدون سیمان از موادی استفاده شده که استخوان‌ها را به رشد تحریک می‌کنند.
پزشک با توجه به وضعیت شما بهترین ایمپلنت را برای شما انتخاب می‌کند، توجه کنید که قبل از جراحی حتما از نوع ایمپلنت مناسب خود اطلاع حاصل کرده و علت مناسب بودن آن را از پزشک متخصص خود جویا شوید.
مراحل انجام عمل ایمپلنت زانو
درصد قابل توجهی از افراد که ایمپلنت زانو را انجام می‌دهند، تعویض زانوی آن‌ها نتیجه رضایت بخشی را به همراه داشته است و مفصل مصنوعی آن‌ها در سالیان نسبتا طولانی در بهبود وضعیت فرد موثر بوده است. عمل آرتروپلاستی کامل زانو یا ایمپلنت زانو به‌صورت زیر انجام می‌شود.
- در اولین گام جهت جراحی ایمپلنت زانو، با تشخیص پزشک و با توجه به شرح حال بیمار از روش‌های بیهوشی عمومی یا بی‌حسی‌های موضعی استفاده می‌شود.
- در گام بعد، جراح ارتوپد یک برش کوچک به منظور دسترسی به نواحی داخلی زانوی فرد اعم از ناحیع مفاصل ایجاد می‌کند.
- نواحی آسیب دیده مانند غضروف، سطح مفصلی استخوان ران و ساق پا توسط ابزار مخصوص و با دقت بسیار بالا حذف می‌شوند.
- با توجه به مواردی همچون میزان و نحوه آسیب در هر بیمار، پزشک ایمپلنت مناسب و پروتز را به جای محل آسیب دیده جایگذاری می‌کند.
- با توجه به اینکه ایمپلنت متشکل از فلزات ویژه و پلاستیک است، توسط ماده‌ای به نام سیمان استخوانی به استخوان‌های ساق و ران پا متصل می‌شوند.
ممکن است پزشک متخصص با در نظر گرفتن شرایط فرد بیمار، روش دیگری به نام روش تثبیت بیولوژیک را جهت اتصال استخوان مد نظر با ایمپلنت انتخاب کند.
سخن پایانی
ایمپلنت زانو یا به اصطلاح تعویض زانو، روشی بسیار موثر و مناسب برای افرادی است که درد بسیار زیادی را در ناحیه زانوی خود احساس کرده و روش‌های درمانی جهت تسکین زانو در آن‌ها نتیجه مطلوب و رضایت‌بخشی را به همراه نداشته است. این روش درمانی که تاثیر بسیار زیادی در بهبود و تسکین درد زانو در افراد داشته، امروزه به یکی از روش‌های درمانی پرطرفدار و بسیار موثر در میان افراد تبدیل شده است. تنوع بالا در ایمپلنت‌های زانو سبب شده تا افراد با هر گونه محدودیتی بتوانند از این روش به راحتی استفاده و تاثیر دلخواه را کسب کنند.
سوالات متداول
ایمپلنت زانو چیست؟
درواقع نوعی جایگزینی مناسب به جای زانوی آسیب دیده فرد بوده که به‌طور ویژه از استخوان‌هایی که مفاصل زانو را تشکیل می‌دهند، برداشته شده و ساخته می‌شود.
انواع ایمپلنت زانو به چه صورت است؟
ایمپلنت‌های فلزی، سرامیکی_ پلاستیکی و سرامیکی_ سرامیکی انواع مختلف ایمپلنت زانو بوده که با توجه به شرح حال فرد برای وی استفاده می‌شود.
جراحی ایمپلنت زانو چگونه انجام می‌شود؟
پس از بیهوشی فرد، جراح حفره‌ای بر روی زانوی وی ایجاد کرده و با کمک ابزار مختلف قسمت‌های آسیب دیده زانو را حذف و ایمپلنت را جایگذاری می‌کند.تا