قفل شدن زانو به وضعیتی اشاره دارد که زانو به طور ناگهانی در حین حرکت، خم شدن یا صاف شدن، در موقعیتی گیر کرده و نمی‌توانید آن را به آسانی حرکت دهید. این حالت گاهی به صورت موقت آشکار می‌گردد که درد یا اسپاسم عضلانی باعث این وضعیت می‌شود. اما در برخی موارد، قفل شدن زانو به علت مشکلات جدی‌تری نظیر آسیب به غضروف یا استخوان‌های زانو به وجود می‌آید. مفصل زانو از استخوان، غضروف، تاندون‌ها و رباط‌ها ساخته شده است. آسیب به هر یک از این قسمت‌ها می‌تواند منجر به قفل شدن و بی ثباتی زانو شود. اما محتمل‌ترین حالت آسیب به منیسک است که بخشی از زانو حاوی غضروف است. اگر با قفل شدن زانو دست و پنجه نرم می‌کنید برای اطلاع از علل مختلف ایجاد این عارضه، علائم و درمان مناسب آن با این مطلب در سایت تجهیزات پزشکی ایران طب مگ همراه باشید.
قفل شدن زانو چیست؟ انواع مختلف آن کدام است؟
حالت قفل شدن زانو به عنوان قفل زانو یا خنثی شدن زانو شناخته می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که مفصل زانو به شدت محدود و ناتوان در حرکت شود و فرد نمی‌تواند زانوی خود را به طور طبیعی تا حداکثر میزان خم کند. این مشکل ممکن است ناشی از مشکلات مختلفی مانند آسیب به بافت‌های مفصلی، التهاب یا عوارض از جراحی باشد. برای درک بهتر از علل ایجاد این عارضه و فهم بهتر آن ابتدا باید با انواع قفل شدن زانو آشنا شوید.
قفل شدن زانو می‌تواند به دو دسته تقسیم شود: قفل شدن واقعی و شبه قفل.
- قفل شدن واقعی: قفل شدن واقعی زانو زمانی است که نمی‌توانید برای چند دقیقه زانوی خود را صاف کنید. این موقعیت زمانی وقوع می‌یابد که زانو به دلیل یک مشکل مکانیکی یا ساختاری نمی‌تواند به صورت کامل خم یا صاف گردد. این عارضه معمولا به علت آسیب به استخوان‌ها یا غضروف داخل زانو ایجاد می‌شود که مانند قطعه گیرکرده و مانع از حرکت آن می‌شود.
- حالت شبه قفل زانو: در این حالت، درد شدید، التهاب یا دیگر مشکلات در مفصل زانو باعث اسپاسم عضلانی موقت شده و حرکت زانو را محدود و برای مدت کوتاهی قفل می‌کند. این حالت اغلب به دلیل آسیب در ناحیه اطراف زانو است. اغلب موقتی و پس از درمان مشکلات اساسی زانو بهبود می‌یابد.
علت قفل شدن زانو چیست؟ عوامل تاثیرگذار را بشناسید
قفل شدن زانو می‌تواند به علت مشکلات مختلف در ساختارهای مفصلی و بافت‌های مرتبط با زانو رخ دهد. برخی از علل اصلی قفل شدن زانو عبارتند از:
- پارگی مینیسک: یکی از علت‌های معمول قفل شدن زانو محسوب می‌شود. مینیسک غضروف کوچک و نرمی در داخل مفصل زانو است که به عنوان تحمل‌کننده شوک و ضربه عمل می‌کند و به استحکام مفصل زانو کمک می‌کند. پارگی مینیسک به چندین شکل اتفاق می‌افتد، از جمله پارگی شیاری، پارگی عمودی یا پارگی کامل. وقتی پارگی مینیسک رخ دهد، اجزاء پاره شده می‌توانند در داخل مفصل زانو گیر بیفتند. این حالت یکی از عوامل قفل شدن زانو به حساب می‌آید و در حرکت طبیعی زانو اختلال ایجاد می‌کند.
- وجود آسیب در رباط‌ها: رباط‌های صلیبی زانو دو نوار الاستیکی شکلی هستند که استخوان‌های زانو را به یکدیگر متصل و نقش مهمی در استحکام و ثبات مفصل زانو ایفا می‌کنند. پارگی یکی از این رباط‌ها، به ویژه رباط صلیبی قدامی(ACL) معمولاً به علت تغییر جهت ناگهانی، پرش و فرود ناگهانی یا تصادفات ورزشی یک وضعیت اورژانسی است.
در برخی موارد، آسیب به رباط صلیبی به اندازه‌ای شدید است که نیاز به عمل جراحی دارد. درمان جراحی شامل تعمیر رباط آسیب‌دیده یا جایگزین آن می‌شود. پس از جراحی، باید یک دوره بازسازی و فیزیوتراپی را دنبال کرد تا مفصل زانو بهبود یابد. یکی از عوارض جراحی رباط صلیبی، قفل شدن مفصل زانو است. این امر در اثر ترشح مایع مفصلی نامناسب یا دیگر عوامل مرتبط با جراحی رخ می‌دهد.
- استخوان شکننده: به طور عام به وضعیتی اطلاق می‌شود که استخوان در مواجهه با فشار یا ضربه شکسته یا ترک خورده باشد. اگر یک استخوان در منطقه زانو شکسته یا ترک خورده باشد، قفل شدن زانو دور از ذهن نیست. زمانی که استخوان شکسته یا ترک خورده، قسمت‌های شکسته شده ممکن است در مفصل زانو قفل شده و باعث تحریک درد و محدودیت حرکت شود.
- آرتریت: یکی از شایع‌ترین علت‌های قفل شدن زانو به حساب می‌آید، به ویژه در افراد مسن. مفصل زانو تحمل وزن بالایی دارد و تحت فشارهای مکرر قرار می‌گیرد که می‌تواند به سایش و آسیب‌های مفصلی منجر شود. این التهاب موجب محدودیت حرکت و درد زانو خواهد شد. این التهاب معمولا در نتیجه شکستگی زانو یا آسیب ورزشی تکامل می‌یابد، ولی ممکن است به صورت تدریجی در افراد مسن بدون علت خاص دیگری نیز ایجاد شود. آرتریت زانو قابلیت درمان با داروهای مسکن و ضد التهاب، تزریق‌های استروئید به مفصل، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی باشد. در موارد شدیدتر، تعویض کامل زانو (عمل جراحی جایگزینی زانو) ممکن است به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود تا به بیماران با آرتریت زانو روحیه تازه‌تری برای زندگی بدهد و از درد و محدودیت حرکت کاهش دهد.
- در رفتگی کشکک زانو: وضعیتی که معمولا به علت عدم استحکام در مفصل زانو و کشک پاتلا رخ می‌دهد. این وضعیت نیز مانند باقی موارد می‌تواند باعث قفل شدن زانو شود. وقتی کشک پاتلا به طور ناگهانی از مکان خود خارج شود یا به دلایل دیگری مفصل زانو را مسدود کند، رویارویی با قفل شدن زانو امری غیر عادی محسوب نمی‌شود
علائم قفل شدن زانو کدام‌اند؟
علائم قفل شدن زانو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- قفل شدن ناگهانی: زانو به طور ناگهانی می‌تواند در حین حرکت قفل شود و جلوی حرکت را بگیرد.
- درد: در زمان قفل شدن زانو ممکن است درد حاد یا تیز در ناحیه زانو احساس کنید.
- تورم: تورم و التهاب ممکن است در زانو ديده شود.
- سفتی عضلات: عضلات و مفصل زانو ممکن است سفت و محدود شده و نتوانید زانو را به طور کامل تا حداکثر حرکت ببرید.
- صداهای مفصلی: ممکن است از مفصل زانو صدای تق تق یا کلیک بشنوید.
- ناتوانی در استفاده از زانو: ممکن است نتوانید زانو را به طور معمولی استفاده کنید، به ویژه در حین راه رفتن یا تحمل وزن بر روی آن.
راه‌های تشخیص قفل شدن زانو چیست؟
برای تشخیص علت قفل شدن زانو، پزشک ارتوپدی از چندین روش و تست استفاده می‌کند. برخی از روشهای تشخیصی عبارتند از:
- مصاحبه و تاریخچه بیماری: پزشک ابتدا با شما مصاحبه می‌کند تا جزئیاتی در مورد علائم، زمان شروع مشکل، فعالیت‌هایی که ممکن است مشکل را تحریک کنند، و تاریخچه پزشکی شما را جمع آوری کند.
- بررسی جسمانی: پزشک زانو را بررسی و از طریق لمس به دنبال نشانه‌هایی مانند تورم، درد، سفتی یا حرکت محدود می‌گردد.
- تصویربرداری: ممکن است پزشک از تست‌های تصویربرداری مانند اسکن اولتراسونوگرافی (آلتراسونوگرافی)، اسکن ام‌آرای (MRI) یا اسکن ایکس (X-ray ) برای مشاهده دقیق‌تر مفصل زانو استفاده کند.
- آزمایش‌های خون: برای بررسی عوامل التهابی یا دیگر مشکلات امکان دارد نمونه خون گرفته شود.
- آرتروسکوپی: این روش جراحی به پزشک اجازه می‌دهد تا به طور مستقیم درون مفصل زانو را بررسی کند و عمل جراحی در صورت نیاز انجام دهد.
تشخیص دقیق بستگی به علت اصلی قفل شدن زانو دارد. بر اساس تشخیص پزشک، درمان معمولا شامل فیزیوتراپی، داروها، تزریق‌ها یا جراحی باشد.
درمان قفل شدن زانو چیست؟
در مواردی که قفل شدن زانو به علت آسیب‌های کوچک مانند ترشح مایع مفصلی، تورم و التهاب در مفصل زانو ایجاد می‌شود، درمان‌های خانگی می‌توانند مفید باشد. این روش به صورت مختصر شامل موارد زیر است:
- استراحت : به زانوها فرصتی برای بهبود بدهید و از فعالیت‌هایی که می‌توانند مشکل را تحریک کنند، اجتناب کنید.
- کمپرس یخ یا سرد: استفاده از یخ یا کیسه‌های سرد بر محل زانوی آسیب‌دیده به مدت 15 تا 20 دقیقه به تعداد چند بار در روز می‌تواند تورم را کاهش و درد را تسکین دهد.
- استفاده از زانوبند: با استفاده از زانوبندها یا بانداژهای طبی، مفصل زانو را در حالت ثابت نگه دارید. زانوبند زاپیامکس با تکنولوژی اولتراسوند به کاهش تورم و افزایش استحکام مفصل کمک می‌کند.
درمان قفل شدن زانو به عوامل موجب آن و شدت علائم بستگی دارد. پزشک ممکن است یکی یا ترکیبی از روشهای درمانی زیر را تجویز کند:
- داروها: در برخی موارد، پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئید مانند ایبوپروفن یا کورتیکواستروئیدها برای شما تجویز می‌کند تا درد و التهاب را کاهش دهد.
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات زانو کمک کند و بازسازی حرکت مفصلی زانو را تسهیل کند.
- تزریق‌ها: پزشک می‌تواند تزریق‌های مواد ضدالتهابی یا کورتیکواستروئیدی مستقیما به مفصل زانو انجام دهد تا درد و التهاب را کاهش دهد.
- جراحی: در موارد شدیدتر یا وقوع ترشحات غضروفی شدید در مفصل زانو، جراحی ممکن است لازم باشد. آرتروسکوپی زانو (knee arthroscopy) یکی از روشهای جراحی معمولا استفاده شده برای تشخیص و درمان مشکلات زانویی است.
- روشهای تصویربرداری: برای مشکلاتی که نیاز به تصویربرداری دقیق‌تر دارند، مانند تشخیص‌ترشحات غضروفی، از روشهای تصویربرداری مانندMRI یاCT scan استفاده می‌شود.
همچنین باید به دستورات و توصیه‌های پزشک خود دقت کنید و همکاری کنید تا درمان بهتری را دنبال کنید.
سخن پایانی
بنابراین اگر زانوی شما قفل شده است، عوامل مختلفی در آن دخیل هستند. قفل شدن زانو به معنای محدود شدن حرکت مفصل زانو به طور ناگهانی است و می‌تواند ناشی از مشکلات مختلف در مفصل و غضروف زانو باشد. علاوه بر آنچه در بالا گفته شد، روشهای پیشگیری از قفل شدن زانو نیز می‌تواند مفید باشد. انجام تمرینات مخصوص برای تقویت عضلات پیرامون زانو و افزایش انعطاف مفصل می‌تواند از قفل شدن زانو جلوگیری کند.
سوالات متداول
چگونه زانوی قفل شده را باز کنیم؟
باز کردن زانوی قفل شده می‌تواند با روشهای مختلفی چون استفاده از یخ، استراحت و استفاده از دستگاه‌های پشتیبانی، تغییر موقعیت بدن، ماساژ آرامش‌بخش، انجام شود.
آیا قفل شدن زانو جدی است؟
قفل شدن زانو می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی در مفصل زانو باشد، اما وابسته به علت اصلی و شدت مشکل، جدیت آن متفاوت است.
آیا قفل شدن زانو با دارو قابل درمان است؟
قفل شدن زانو با داروها قابل بهبودی است، اما در بسیاری از موارد، درمان با داروها به تنهایی کافی نیست و نیاز به روشهای درمانی مکمل دارد.