کودکان به دلیل تحرک زیاد و فعالیت‌های جسمانی مکرر ممکن است دچار زانو درد شوند. زانو به عنوان بخش مهمی از سیستم حرکتی و بزرگ‌ترین مفصل در بدن، بسیار مورد استفاده قرار گرفته و ممکن است در حالت درد و ناراحتی نیز قرار گیرد. گرچه زانو درد در کودکان در بیشتر موارد اتفاقی عادی و طبیعی است اما در بعضی موارد نیز زانو درد را می‌توان نشانه‌ای از یک عارضه یا بیماری خاص در نظر گرفت.
در ادامه این مقاله اطلاعات جامعی را درباره ماهیت زانو درد در کودکان ارائه داده، دلایل بروز این عارضه را بیان نموده و نشانه‌های مربوط به درد زانو در کودکان را معرفی خواهیم کرد. علاوه بر این برخی از روش‌های تشخیص و درمان زانو درد در کودکان نیز در خلال این مطلب از ایران طب مگ آورده شده است.
علت زانو درد در کودکان چیست؟
درد زانو در کودکان اغلب تحت عنوان درد رشد نیز شناخته می‌شود. اما این بدان معنی نیست که همیشه تمامی دردها در زانوی کودکان به دلیل رشد آن‌ها است. علائم درد ممکن است با الگوی مزمن و متناوب همراه باشد که هیچ تطابقی با درد رشد ندارد.
زانو درد در کودکان همچنبن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما باید توجه داشت که آسیب شناسی مفصل ران مانند بیماری پرتس و لغزش اپی فیز فوقانی استخوان ران معمولا به صورت درد زانو بروز می کند. در ادامه شما را با علت زانو درد در کودکان به طور کامل آشنا می‌کنیم:
- آرتریت واکنشی و آرتریت التهابی: مانند بزرگسالان، آرتریت واکنشی در کودکان نیز رخ می‌دهد و عفونت‌های ویروسی را پیچیده‌تر می‌کند. این درد اغلب مزمن بوده و به شکل سفتی زانو در صبحگاه همراه است. این درد با کمپرس گرم بهبود میابد.
- بروز آسیب: زانو درد ممکن است ناشی از یک آسیب مستقیم بر روی مفصل زانو باشد. این آسیب می‌تواند نتیجه سقوط، ضربه، ورزش‌های شدید و یا برخورد با جسم خارجی باشد. بنابراین آسیب‌های مکانیکی شامل صدمه دیدن، برخورد، اعمال فشار زیاد بر زانو، لغزش یا سقوط می‌توانند زانو را مجروح کرده و درد در ناحیه زانو به وجود آورند.
- التهاب استخوان رشد: این حالت اغلب در کودکان و نوجوانانی که در دوران رشد هستند، رخ می‌دهد. در این حالت ممکن است درد، تورم زانو و کاهش قابلیت حرکت باعث آزاد کودکان شود.
- وضعیت و موقعیت قرار گرفتن بدن: نشستن طولانی و فعالیت‌هایی که زانو را در موقعیتی ثابت نگه می‌دارند می‌توانند منجر به درد زانو در کودکان شوند. این مشکل معمولا در کودکانی که لاغر هستند و استخوان‌های ضعیفی دارند بیشتر دیده می‌شود.
- ابتلا به بیماری‌های التهابی و خود ایمنی: برخی از بیماری‌های التهابی مانند آرتریت جوانان، لوپوس و آرتروز می‌توانند با درد زانو در کودکان همراه باشند.
- ابتلا به بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند آرتریت تحتانی کولیت، آرتریت ایروزیونی، بیماری کرون و … ممکن است علت درد زانوی کودکان باشند.
- ضعف عضلات: کمربند شکمی ضعیف، عضلات ران ضعیف یا عدم استحکام و قدرت عضلات و مفصل زانو می‌تواند باعث بروز درد در ناحیه زانوی کودک شود.
- ناهنجاری‌های ساختاری مانند بر هم کنش ترسیمی زانو، فرو رفتگی زانو و ترشح زیاد در اطراف مفصل زانو (جفت ترشحی) امکان ابتلا به زانو درد در کودکان را افزایش می‌دهد.
- رشد سریع: رشد سریع بدن کودکان می‌تواند باعث تنش و کشیدگی در عضلات و ساختارهای زانو شود و درد زانوی کودکان را به همراه داشته باشد.
- استرس و فشار روحی: استرس و فشار روحی می‌تواند باعث انقباض ماهیچه‌ها و تشدید درد در نواحی مختلف و ناحیه زانوی کودکان شود.
نشانه های زانو درد در کودکان چیست؟
درد و تورم در ناحیه زانو: کودک ممکن است از درد شکایت کند و علاوه بر درد، تورم و التهاب نیز در ناحیه زانو پدیدار شود. این تورم ممکن است در ناحیه جلوی زانو، پشت زانو یا درون زانو رخ دهد. اما علاوه بر درد، نشانه های زانو درد در کودکان شامل موارد زیر نیز می‌شود:
- محدودیت حرکت: محدودیت در حرکت دادن زانو، خم کردن کامل آن یا تکان دادن زانو و پا به سمتی خاص از علائم درد زانو در کودکان محسوب می‌شود.
- داغ و بی‌حس شدن ناحیه زانو: از دیگر علائم عمومی که به همراه زانو درد در کودکان ظاهر می‌شود، داغ شدن مفاصل زانوها و احساس سر شدن یا بی‌حال شدن زانوها است که ممکن است از التهاب و ضعف عضلانی منشا بگیرد.
- سفتی و خشکی زانو در زمان حرکت: در این حالت حرکت زانو سخت شده و با مشکلاتی همراه خواهد بود. خم یا باز کردن مفصل زانو در حالت خشک و سفت شدگی آن نیز ممکن است همراه با درد باشد.
- سفت شدن صبحگاهی: از دیگر نشانه‌های این عارضه، سفت شدن صبحگاهی مفصل زانو پس از بیدار شدن و یا خارج شدن از حالت استراحت است. به همین دلیل ممکن است کودک کمی سفتی و درد را در زانو تجربه کند که پس از چند دقیقه بهبود می‌یابد.
- درد در دیگر نقاط بدن: گاهی اوقات درد زانو می‌تواند به نقاط دیگر بدن انتشار یابد و کودک می‌تواند درد در مچ پا، ران پا، انگشتان پا و باسن را نیز تجربه کند.
- رشد تومورها: از نادرترین دلایل درد زانو در کودکان، رشد تومورهه است. تومورها در پیرامون ناحیه زانو ایجاد شده و عموما تنها با درد در زانو همراه هستند. جستجوی هر نوع توده غیر طبیعی، باعث تشخیص این وضعیت توسط پزشک می‌شود.
- استفراغ و تب: در برخی از موارد نادر، زانو درد در کودکان ممکن است با علائمی مانند استفراغ یا تب نیز همراه باشد.
اگر کودک شما دچار هر یک یا چند نشانه فوق شده است، بهتر است به پزشک معالج خود مراجعه کنید تا علت دقیق درد زانو مشخص شود و درمان مناسب تجویز شود.
بهترین روش های تشخیص زانو درد کودکان
تشخیص زانو درد در کودکان ممکن است با توجه به عوامل متنوعی از جمله آسیب‌های استخوانی، ماهیچه‌ای، عفونی و التهابی و یا مشکلات سیستمیک صورت گیرد. در ادامه راه‌های تشخیص زانو درد در کودکان را بررسی خواهیم کرد:
1. مصاحبه با بیمار؛ اولین گام برای بررسی علت درد زانو درد کودکان
مشاوره با بیمار و پرسیدن سوالات مربوط به تاریخچه درد زانو و علائم همراه می‌تواند به تشخیص درست کمک کند. این مرحله شامل سوالات مربوط به مدت زمان و نحوه بروز درد، شدت درد، علت احتمالی ایجاد درد، علائم مربوطه (مانند تورم، قرمزی و تغییر در شکل زانو) و همچنین فعالیت‌هایی که ممکن است درد زانو را تشدید کند می‌شود.
2. بررسی و معاینه جسمانی برای بررسی درد زانوی کودکان
انجام بررسی جسمانی دقیق از زانو و مفاصل اطراف می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره نوع عارضه ارائه دهد. این حالت شامل اندازه گیری وضعیت زانو، تورم، قرمزی، داغ بودن و تغییرات شکلی مشخص است. همچنین قدرت عضلات زانو و حرکت آن را نیز بررسی می‌کنند.
3. آزمایشات تشخیصی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص درد در زانوی کودکان
بسته به شدت و نوع درد زانو، پزشک ممکن است آزمایشات تشخیصی دیگری انجام دهد. این شامل آزمون‌های خون، آزمون‌های اشعه تصویر برداری (مانند ارتودونتی از زانو) و آزمون‌های مربوط به بهبودی است.
4. مشاوره با متخصصین به تشخیص علت زانو درد در کودکان کمک می کند
در مواردی که دلایل درد زانو مشخص نیستند و یا نیاز به ارزیابی تخصصی توسط متخصصین دیگر وجود دارد، ممکن است به مشاوره با متخصص ارتوپد، متخصص فیزیوتراپی و یا دیگر تخصص‌های مرتبط با مشکلات زانو توصیه شود.
تشخیص درست و به موقع مشکلات زانو در کودکان بسیار مهم است. بنابراین، توصیه می‌شود که هرگاه کودک شما از درد زانو شکایت داشت، به پزشک مراجعه کنید تا علت درست مشکل را تشخیص داده و درمان مناسبی ارائه گردد.
راه های درمان درد زانوی کودکان
راه‌های مختلفی برای درمان درد زانوی کودکان وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
- بالا نگه داشتن زانوها: بهتر است زانوها را بر روی بالش یا کوسنی نرم، بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا روند خون رسانی بهبود یابد. به این ترتیب استفاده از کمپرس یا ماساژ دادن ناحیه دردناک نیز آسان‌تر خواهد بود.
- استراحت: در صورتی که زانو دچار درد و التهاب شده است، استراحت و کاهش فعالیت‌های فیزیکی برای کودک مفید است. اجازه دهید کودک استراحت کند و فعالیت‌های سنگین و پر تحرک را تا زمان بهبود وضعیت زانو متوقف کنید.
- بستن زانوها: برای جلوگیری از ایجاد درد و ناراحتی بیشتر بهتر است زانوهای کودک را با نوار بانداژ یا باند کشی ببندید. البته در حین بستن، ناحیه دردناک و متورم نباید بیش از حد فشرده شود.
- استفاده از کمپرس: استفاده از یک کمپرس یخ به مدت 15-20 دقیقه، 3 تا 4 بار در طول روز می‌تواند در کاهش التهاب و درد زانو مفید باشد. همچنین استفاده از کمپرس گرمتر برای کاهش تنش و عضلات محیطی زانو نیز توصیه می‌شود.
- استفاده از بریس و زانوبندهای مخصوص: گاهی علت درد زانوی کودک به دلیل مشکلات ساختاری پا مانند زانوی ضربدری یا پای پرانتزی است که در این شرایط برای کودک بریس یا زانوبند تجویز می‌شود.
- مصرف داروها: نوع عارضه و درد زانوی کودک ممکن است به مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) نیاز داشته باشد. این داروها می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. با ارائه دستور پزشک، می‌توانید نوع داروهای مناسب را تعیین نموده و از راهنمایی‌های مناسب جهت استفاده از آن‌ها استفاده کنید
- انجام تمرینات تقویتی و انعطاف پذیری: اگر ضعف عضلات زانو و آسیب در فلکسوران هیپ (عضلاتی که ران را به سمت بالا می‌برند) دلیل درد زانو است، تمرینات تقویتی و انعطاف پذیری ممکن است برای کاهش نشانه‌های درد مفید باشند. با مشاوره یک متخصص یا توانبخش، می‌توانید تمرینات مناسبی را برای کودک خود تعیین کنید.
- رفع علائم دیگر: در صورت وجود علائم دیگر همچون احساس سوختگی، ضعیف شدن عضلات زانو، قرمزی و تورم شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان از مشکلات جدی‌تری در زانو باشند که نیاز به درمان فوری و تخصصی دارند
- فیزیوتراپی و توانبخشی: استفاده از برنامه‌های توانبخشی و تمرینات فیزیکی و ترمیمی می‌توانند به بهبود، تقویت و استحکام عضلات و جلوگیری از آسیب جدید در زانوی کودک کمک کنند. این تمرینات باید تحت نظر یک فیزیوتراپیست یا متخصص توانبخشی انجام شوند.
نتیجه گیری
در این مقاله به دلایل و نشانه‌های زانو درد در کودکان اشاره نموده و برخی از معمول‌ترین روش‌های تشخیصی و موثرترین راهکارهای درمانی را نیز معرفی کردیم. در صورت مشاهده نشانه‌های درد، تورم و التهاب در ناحیه مفصل زانوی کودکان بهتر است در اسرع وقت با پزشک در این زمینه مشورت کنید.
سوالات متداول
- آیا زانو درد در کودکان خطرناک است؟
- زانو درد در کودکان همیشه خطرناک نیست، اما به هنگام بروز درد مزمن لازم است تا در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود تا علت درد مورد بررسی قرار گیرد.
- آیا درد زانو در کودکان به علت رشد است؟
- زانو درد در کودکان می‌تواند به دلیل رشد آن‌ها باشد، اما در صورتی که علائم طولانی مدت شوند، لازم است به پزشک مراجعه شود، زیرا علت‌های دیگر خطرناکی می‌تواند درد در زانوی کودکان را سبب شود.
- بهترین روش های درمان سریع زانو درد در کودکان چیست؟
- استفاده از داروهای ضدالتهابی مخصوص کودکان، بستن زانوها و استفاده از کمپرس از بهترین روش های درمان سریع رانو درد در کودکان است. اما بهتر است در صورت طولانی شدن علائم، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.